Ga naar inhoud

Alle seinen staan op groen voor ELSA Labs en mensgerichte AI

Gepubliceerd op 21 mei 2021

RSS Feed

Dit artikel is geplaatst op: nlaic

Artificiële Intelligentie (AI) is een krachtige technologie die het leven van mensen zowel positief als negatief kan beïnvloeden. Als Nederlandse AI Coalitie (NL AIC) maken we ons daarom sterk voor een verantwoorde inzet van AI, waar iedereen bij gebaat is. En dat blijft zeker niet alleen bij woorden. Zo werken we samen met bedrijven, overheid, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en burgers aan de ontwikkeling van mensgerichte AI die ons kan helpen om maatschappelijke problemen aan te pakken.

Zelflerende algoritmen kunnen het werk van veel mensen een stuk makkelijker maken. Inmiddels maken beoefenaars van veel verschillende beroepsgroepen daar dankbaar gebruik van, waaronder medisch specialisten, onderwijzers, juristen, beleidsmedewerkers en journalisten. AI speelt dus al een grote rol in onze samenleving. En daarbij gaat het om steeds geavanceerdere toepassingen.

Kritische kanttekeningen

AI is zonder enige twijfel de meest invloedrijke technologie van dit moment. Daarbij zijn er nog wel wat kritische kanttekeningen te plaatsen. Want hoe voorkomen we dat AI-systemen conclusies trekken op basis van data die geen goed beeld geven van de werkelijkheid, en die dus tot vooroordelen kunnen leiden? Hoe kunnen we controleren of die systemen wel precies doen wat we willen dat ze doen? En hoe zorgen we ervoor dat AI en de mens beter met elkaar kunnen samenwerken?

Manifest voor een mensgerichte AI

“Die vragen leiden allemaal tot hetzelfde antwoord: we moeten ons nu echt gaan richten op de ontwikkeling van mensgerichte AI”, concludeert Peter-Paul Verbeek, hoogleraar Filosofie van Mens en Techniek bij de Universiteit Twente en verbonden aan de werkgroep Mensgerichte AI. Dat hij duidelijke ideeën heeft over de belangrijke rol die AI in de maatschappij kan spelen, bleek vorig jaar uit zijn bijdrage aan het ‘Manifest Mensgerichte Artificiële Intelligentie’ waarin we als NL AIC een oproep doen voor zinvolle en verantwoorde AI-toepassingen.

Van papier naar de praktijk

“Op dit moment is er veel aandacht voor de ethische kant van AI. Ook heeft de Europese Commissie onlangs strenge regelgeving voor AI-toepassingen aangekondigd. Heel goed. En dat is allemaal ook hard nodig, vooral bij algoritmen die een grote invloed kunnen hebben op het leven van mensen”, vindt Peter-Paul. “Alleen ligt de focus daardoor nu wel erg op wat we niet willen, terwijl het ook belangrijk is om aan te geven wat we juist wel willen. Zo kan AI ons van dienst zijn bij ingewikkelde maatschappelijke vraagstukken en ons op die manier veel goeds brengen. Er staan al aardig wat mooie voornemens op papier. Hoog tijd om nu echt werk te maken van mensgerichte AI die we op een verantwoorde manier kunnen inzetten.”

Een gelijkwaardige samenwerking

“Precies!”, beaamt Emile Aarts. Hij is hoogleraar Informatica aan Tilburg Universiteit, met als specialiteit Data Science en Kunstmatige Intelligentie. En sinds eind 2019 leidt hij de werkgroep Mensgerichte AI van de NL AIC. “Bij het ontwikkelen van een AI-oplossing moet je de invalshoek van alle betrokken partijen meenemen en ervoor zorgen dat zij allemaal baat hebben bij zo’n oplossing. Daarbij is het belangrijk om niet alleen samen te werken met bedrijven, overheid, kennisinstellingen en maatschappelijke organisaties, maar ook met burgers. En dan echt een gelijkwaardige samenwerking, met een focus op maatschappelijke uitdagingen.”

AI-oplossingen ontwikkelen in ELSA Labs

Dat klinkt misschien logisch, zo’n gezamenlijke aanpak waar ook burgers actief aan deelnemen, maar in de huidige AI-praktijk gebeurt dat maar zelden. Meestal worden burgers pas helemaal aan het eind van een ontwikkeltraject betrokken. Ruimte voor grote aanpassingen is er dan vaak niet meer. Dat moet dus anders. Voor de NL AIC was dat eind 2019 dan ook de reden om aan de slag te gaan met het concept van ELSA Labs. Daarbij verwijst ELSA naar Ethical, Legal and Societal Aspects.

Het doel? Ervoor zorgen dat bedrijven, overheid, kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en burgers gezamenlijk verantwoorde toepassingen van AI ontwikkelen. Daarbij gaat het om oplossingen voor zowel maatschappelijke als zakelijke problemen, waarbij eerlijkheid, rechtvaardigheid, veiligheid en vooral vertrouwenswaardigheid centraal staan.

Transparant proces

“Toen we eind 2019 onze plannen voor ELSA Labs presenteerden, vonden veel mensen dat meteen al een goed idee”, blikt Emile terug. “We hebben het ook aan hun enthousiasme en inzet te danken dat er een start is gemaakt om het concept in de praktijk te brengen. Als vervolg op een initiële kickstartfinanciering door het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, worden er later dit jaar vanuit het Nationaal Groeifonds structureel middelen vrijgemaakt voor deze specifieke samenwerkingsprojecten. Daar zijn we uiteraard zeer verheugd over. Voor zover ik weet, zijn we als Nederland een van de koplopers met deze aanpak, en dan ook nog eens zo grootschalig.”

“De verdeling van de beschikbare middelen voor de ELSA Labs gebeurt straks op een transparante manier waarbij we nauw samenwerken met NWO”, benadrukt Emile. “Het gaat om een open inschrijving waar later deze zomer meer informatie over volgt. Naast deelnemers van de NL AIC en partijen die zich de afgelopen periode al spontaan bij ons hebben gemeld met de ambitie om een ELSA Lab te starten, kunnen dus ook andere samenwerkingsverbanden zich aanmelden. Daarbij geldt wel de eis dat zij in ieder geval aan zeven criteria moeten voldoen.”

Welke zeven criteria dat precies zijn, is hier te lezen, maar Emile doet toch een poging om het kort samen te vatten. “Om te beginnen moeten het publiek-private samenwerkingen zijn, waar ook kennisinstellingen, maatschappelijke organisaties en burgers deel van uitmaken. Daarbij moeten die consortia zich op maatschappelijk relevante doelen richten en daar passende oplossingen voor ontwikkelen. Dat moeten schaalbare oplossingen zijn op basis van data en AI. En het gaat dan uiteraard om mensgerichte AI. En die mensgerichte aanpak geldt ook voor de manier waarop zo’n consortium te werk gaat en communiceert.”

Internationale ambities

“Het is mooi om te zien dat Nederland met de ELSA Labs heel bewust voor een andere route kiest dan Amerika en China”, aldus Peter-Paul. “Dus geen economisch gedreven AI of een AI waarbij de nadruk op staatscontrole ligt, maar een mensgerichte aanpak. We zien dat als de derde weg, die overigens economisch zeer relevant is. En we denken dat niet alleen Nederland, maar heel Europa een belangrijke rol bij die ontwikkeling kan spelen.”

Gezien de internationale ambities komt het goed uit dat zowel Emile als Peter-Paul onlangs als AI-experts zijn toegelaten tot de internationale community van experts van Global Partnership on Artificial Intelligence (GPAI). Daarnaast is Peter-Paul ook voorzitter van de World Commission on the Ethics of Science and Technology (COMEST) van UNESCO. “De aanpak van Nederland gaat niet alleen over het nemen van verantwoordelijkheid, maar ook over hoe we AI kunnen inzetten om onze idealen na te jagen. En ik merk dat ons perspectief het ook internationaal goed doet en dat veel experts uit andere landen het een inspirerend verhaal vinden.”

Oproep om samen te werken

Mocht u na het lezen van de zeven criteria interesse hebben in het opstarten van een ELSA Lab, dan kunt u contact opnemen met de coördinator van de werkgroep Mensgerichte AI. Daarnaast fungeren we als NL AIC ook graag als matchmaker. Het begint namelijk vaak met het bij elkaar brengen van de juiste partijen.

Dit artikel verscheen eerder op de site van NL AIC.

Ook interessant voor u

Nieuws

Nieuw personeelsbeleid door verbinding van AI met ...

28 maart 2024

MIT in de praktijk: de inzet van sensoren en hybri...

27 maart 2024

DIGITAL Europe publiceert calls, waaronder voor AI...

22 maart 2024
Bekijk al het nieuws

Pagina's

Nederlandse AI Coalitie

4 april 2022

Agenda

EdTech met AI in onderwijs, van ontdekking tot imp...

11 april 2024

NL AI Congres 2024

24 april 2024

Hackathon: AI in onderwijs

12 juni 2024
Bekijk alle evenementen
  • Privacy overzicht
  • Noodzakelijke cookies
  • Cookies van derden
  • Aanvullende cookies
  • Privacy en cookies

Deze website maakt gebruik van functionele-, analytische- en tracking-cookies om de website te verbeteren.

Strikt Noodzakelijke Cookies moet te allen tijde worden ingeschakeld, zodat wij uw voorkeuren voor cookie-instellingen kunnen opslaan.

Deze website gebruikt Google Analytics, Hotjar en Facebook pixel om anonieme informatie te verzamelen, zoals het aantal bezoekers van de site en de meest populaire pagina's.

Door deze cookie ingeschakeld te houden, kunnen we onze website verbeteren.

Deze website gebruikt de volgende aanvullende cookies/services:

Meer over onze cookies