Landbouw, Water en Voedsel

In de afgelopen decennia lag de nadruk op het gebied van voedselproductie en -verwerking vooral op kostenverlaging en productieverhoging. Dit leidde niet alleen tot lage marges voor de sector, maar ook tot een hoge druk op de leefomgeving en een afname van de biodiversiteit. Er moet meer gewerkt worden binnen de draagkracht van natuur, klimaat, water en bodem en dierengezondheid (one health) en welzijn om de belangrijkste uitdagingen voor Landbouw, Water en Voedsel te kunnen adresseren. Dit vereist samenwerking tussen alle betrokken partijen, maar ook tussen de verschillende topsectoren.

We moeten nieuwe werkwijzen en verbindingen realiseren in de hele productieketen, die in balans zijn met de omgeving. Tegelijkertijd moeten ondernemers voldoende inkomen kunnen genereren zonder de voedselvoorzieningen in gevaar te brengen. Bovendien moeten negatieve effecten voor de leefomgeving of ecosystemen elders in de wereld worden vermeden. Naast de landbouw zal ook het landelijk en bebouwd gebied ingrijpend moeten veranderen.

Het gebruik van land, bodem en water in ons land moet beter op elkaar worden afgestemd. Hierbij lopen we steeds vaker tegen de grenzen van het water- en bodemsysteem aan. Klimaatverandering leidt tot een stijgende zeespiegel, hogere temperaturen, en meer wateroverlast of juist extreme droogte. Ook de beschikbaarheid van voldoende (drink)water is niet langer vanzelfsprekend. Bodemdaling en lage waterstanden zorgen voor veel schade aan funderingen van gebouwen en extra onderhoud aan (spoor)wegen. Ook de Noordzee, de Cariben en andere grote wateren lijden onder de groeiende spanning tussen de gezondheid van het ecosysteem en de steeds grotere vraag naar duurzame energie, winning van (bouw)grondstoffen, scheepvaart en voedselvoorziening via visserij.

De grote uitdagingen vragen om een vernieuwing van de kennis- en innovatieagenda die aansluit bij de centrale missie voor Landbouw, Water en Voedsel. De centrale missie luidt: een veerkrachtige natuur en een robuust water- en bodemsysteem die sturend zijn, zowel in de bebouwde omgeving als in een vitaal landelijk gebied, waarin de landbouw – in al haar verscheidenheid – één van de economische dragers is.

In Nederland betalen consumenten een eerlijke prijs voor gezonde en duurzame producten en is er voldoende schoon (drink)water beschikbaar voor alle gebruikers. Nederland is klimaatbestendig ingericht en weerbaar tegen hoog water. In de ondergrond zijn gebruiksfuncties op elkaar afgestemd. Gezonde en biodiverse zeeën en oceanen dragen bij aan onze voedselvoorziening, grondstoffenwinning en bieden ruimte aan het opwekken van duurzame energie.

Er is een zestal onderliggende missies gedefinieerd voor Landbouw, Water en Voedsel:

• Veerkrachtige natuur en vitale bodem;
• Duurzame land- en tuinbouw;
• Vitaal landelijk gebied in een klimaatbestendig Nederland;
• Duurzaam en gewaardeerd voedsel, dat gezond, toegankelijk en veilig is;
• Duurzaam en veilig gebruik van de Noordzee en andere grote wateren;
• Veilige en weerbare delta.

Cruciale rol voor ICT

Sleuteltechnologieën zoals AI, Data Science, data analytics and data spaces, Software technologies and Computing en Digital Connectivity Technologies kunnen helpen om te komen tot innovatieve oplossingen van bovenstaande missies. Verder kan er worden gedacht aan autonome robots, digital twins, sensoren, mens-computerinteractie, genoomtechnologie, bio-informatica en zaaizaadtechnologie. Sleuteltechnologieën zijn van belang binnen meerdere missies, waardoor missie-overschrijdende coördinatie voor de ontwikkeling van deze technologieën essentieel is om grote stappen te kunnen maken richting concrete toepassingen.

Voor veel van de genoemde missies is data-gebaseerde technologie beschikbaar. Een ‘masterplan’ ontbreekt vaak, waardoor het delen van kritische data en ketenoptimalisatie niet goed op gang komt. Het werken aan zo’n masterplan krijgt prioriteit. De Werkgroep landbouw & voeding (NLAIC) werkt samen op het gebied van Artificial Intelligence, bij Commit2Data (C2D) is er het Thema agrofood en op het gebied van blockchain wordt er samengewerkt aan toepassingen in de landbouw- en voedingsketen (DBC). Daarnaast wordt ICT ingezet voor monitoring en simulatie, bij precisielandbouw en het doen van betere voorspellingen over de beheersing van vraag en aanbod van water met behulp van data. Een voorbeeld van een lopend project is het ontwerp van membranen om nanodeeltjes uit water te kunnen verwijderen, of het optimaal delen van data in de agrifood-sector, waardoor gefundeerd beslissingen kunnen worden genomen voor teelt, verwerking en afzet.

Voor de laatste kennis en innovaties op het gebied van land- en tuinbouw, voeding en water kijkt de rest van de wereld vaak naar Nederland. Logisch, want de Nederlandse kennisinfrastructuur, de vooraanstaande positie van het bedrijfsleven en de nauwe samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheden levert al jaren prachtige innovaties op die antwoord geven op grote, maatschappelijke uitdagingen op het gebied van Landbouw, Water en Voedsel. De huidige uitdagingen vragen om nog meer samenwerking tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen. Alle betrokkenen zullen gezamenlijk moeten optrekken en investeren in kennisontwikkeling en innovatie. Niet alleen in Nederland, maar ook in het buitenland. Samenwerking levert kansen op waarmee Nederland ook in de toekomst de kraamkamer blijft van slimme oplossingen voor vraagstukken in deze sector.